تأثیرات نهضت تنباکو بر عملکرد سیاسی اجتماعی روحانیت

نهضت تحریم تنباکو یکی از مهم‌ترین جنبش‌های تاریخ معاصر ایران است که توانسته تأثیر زیادی بر تحولات سیاسی اجتماعی پس از خود داشته باشد. در این مقاله به دنبال پاسخ به این سؤال هستیم که نهضت تحریم تنباکو به ‌صورت مستقیم و غیرمستقیم چه پیامدها و تأثیراتی بر عملکرد سیاسی اجتماعی روحانیت شیعه در ایران داشته است؟
 برای پاسخ به سؤال فوق به روش توصیفی تحلیلی، عملکرد و موضع گیری‏های علما و روحانیت در قالب تحولات سیاسی اجتماعی بعد از پیروزی نهضت تنباکو در متون تاریخی این دوره مورد بررسی قرار گرفت که این نتایج را به دنبال داشت: نهضت تحریم تنباکو در سه بعد مبارزه با استبداد، مبارزه با استعمار و تقویت جایگاه سیاسی اجتماعی علما تأثیرات فراوانی بر مدل موضع گیری و تصمیم گیری‏های کلان و راهبردی ایشان در حوزه مسائل سیاسی اجتماعی داشته است. ازجمله تأثیرات این نهضت در بعد مبارزه با استبداد می‌‌توان به شکسته شدن ابهت شاهی و قتل ناصرالدین‌شاه توسط یکی فرد روحانی، محدود کردن اختیارات شاه در نهضت عدالت‌خانه و مشروطه به رهبری علما و نهایتاً نفی اساس استبداد در نهضت امام خمینی اشاره کرد. در بعد مبارزه با استعمار می‌توان به حمایت علمای شیعه از کالاهای داخلی و تولید ملی و تحریم کالاهای خارجی و مقابله با تهدیدات نظامی استعمار اشاره کرد و در بعد سوم نیز می‌توان به تقویت رابطه سیاسی اجتماعی علما با مردم، تقویت جایگاه علما در داخل و خارج از کشور و نهایتاً تأسیس نظام مبتنی بر ولایت‌فقیه اشاره کرد. لذا می‌توان گفت این نهضت یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین نهضت‌ها و تحولات سیاسی اجتماعی معاصر بر موضع گیری‏های علما و روحانیون بوده است.