امام حسن مجتبی(ع)؛ فرهنگ و تمدن اسلامی

امام حسن مجتبی(ع) و فعالیت‎های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی او پس از صلح با معاویه یکی از مسایل ودغدغه‎های محققین می‎باشد، که ما به جنبه فرهنگی و تمدن سازی ایشان در طول دوران حیاتشان پرداخته ایم و پس از بیان مفاهیم فرهنگ و تمدن، شخصیت امام حسن مجتبی(ع) به تبیین نقش و جایگاه ایشان در ایفای تمدن اسلامی می‎پردازیم. امام حسن(ع) در دوران ده سال امامت خود بعد از صلح با معاویه، در ابعاد مختلف به فعالیت پرداخته اند. در بعد اجتماعی او پناهگاه مردم، فریادرس محرومان، مدد بخش فقرا با بذل مال و ثروت خویش بود و با بخشش اموال خود در حفظ کرامت انسانی محرومان جامعه پیشقدم بود. از نظر اقتصادی امام(ع) باسرپرستی موقوفات و صدقات پیامبر(ص)، امام علی(ع) و فاطمه زهرا(س) به شیعیان کمک مالی مینمود و از فقرای جامعه اسلامی را پشتیبانی مالی می‎کرد. او همچنین پشتوانه محکمی برای پناهندگان سیاسی از دست مظالم اموی بود. این پناهندگان کسانی بودند که با آگاهی بیشتر از مقاصد شوم معاویه، به مبارزه با او پرداخته و برای حفظ جان خود به مدینه و نزد امام حسن مجتبی(ع) می‎آمدند. فعالیت‎های فرهنگی امام(ع) با تربیت و آموزش نیروهای کارآمد و مبارزه با بدعت‎های معاویه مانند جعل حدیث، تجویز معاملات ربوی و علنی کردن منکرات آغاز گردید. امام حسن(ع) در گفتار و رفتار و در سفر و حضر و حتی در خانه خدا، نقش هدایتگری خود را ایفا می‎نمود. او در قالب سخنرانی ها، احتجاجات، جواب دادن به معترضان و مکاتبه با یاران و سایلان، به آگاهی و ارشاد مردم پرداخته و با بیان مسایل در قالب‎های گوناگون به تبیین اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی می‎پرداخت.