عقل‌گرایی در مکتب و تفسیر فرقه اشاعره و ماتریدیه

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

سطح 4 شیعه شناسی

10.22081/iqiri.2024.76303

چکیده

فرقه ماتریدی در بکارگیری و استفاده از عقل مبنای میانه‌ای بین فرقه معتزله و فرقه اشاعره دارند. نه مانند معتزله عقل‌گرا بوده و نه همچون اشاعره نقل‌گرا هستند که آنها را به اهل حدیث نزدیک می‌کند، بلکه آنها حسن و قبح عقلی را پذیرفته و قائل‌اند حکم الهی با عقل در برخی موارد ثابت می‌شود. اسباب و علل معرفت را حس، نقل و عقل می‌دانند. فرقه ماتریدی قائل به عدم حجیت خبر واحد در اعتقادات هستند و قائل‌اند مجاز در لغت و قرآن و حدیث واقع شده است. این عقل‌گرایی دقیقاً مقابل نص‌گرایی وهابیت می‌باشد. از نظر وهابیت فرقه ماتریدی خارج از اهل‌سنت است و پیروان این فرقه کافر هستند. فرقه اشاعره نیز در ابتدا در مقابل جریان عقل‌گرای افراطی معتزلی و تأویل پدید آمد و مؤسس این فرقه یعنی ابوالحسن اشعری تفکر و تعقل را در الهیات حرام می‌داند و استدلال‌های متعددی را برای ابطال عقایدی از این دست مطرح کرده است. در ادامه نیز بزرگان این مکتب همچون فرقه معتزله در مورد بحث تأویل تلاش‌های زیادی کردند.

کلیدواژه‌ها