بازخوانی اصول مسائل اخلاقى در قرآن و حدیث

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

گروه معارف، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی کرمان، کرمان، ایران Saied Soleymani Department of Islamic Sciences, Kerman University of Medical Sciences, Kerman, Iran Email

10.22081/iqiri.2024.69489.1158

چکیده

گروهى از فلاسفه براى اخلاق اصول چهارگانه قائل بودند: (حکمت‏، عفّت‏، شجاعت‏، عدالت). آنان اعتدال در هر یک از سه قوّه روح و نفس انسانی را یکى از فضائل اخلاقى دانسته‏ و به‌ترتیب «حکمت» و «عفّت» و «شجاعت» نامیده‏اند. و هرگاه نیروى شهوت و غضب در اختیار قوّه ادراک و تمیز نیک و بد قرار گیرد، «عدالت» حاصل مى‏شود که اصل چهارم است. با این همه گفتنی است اصول چهارگانه‏اى که قدماء براى اخلاق شمرده‏اند، در واقع تکمیلى است بر آنچه فلاسفه یونان قدیم داشته‏اند و نمى‏تواند به عنوان یک الگوى جامع براى تقسیم صفات اخلاقى شمرده شود، هر چند نسبت به بسیارى از مسائل اخلاقى صادق است. از مجموع آیات قرآن استفاده مى‏شود که اصول اخلاق را مى‏توان در چهار بخش خلاصه کرد: مسائل اخلاقى در ارتباط با خالق‏، مسائل اخلاقى در ارتباط با خلق‏، مسائل اخلاقى در ارتباط با خویشتن‏، مسائل اخلاقى در ارتباط با جهان آفرینش و طبیعت‏. از مجموع روایات نیز استفاده مى‏شود، عدد خاص و معیّنى نمى‏توان براى اصول اخلاق در اسلام در نظر گرفت؛ چرا که اخلاق نیک و بد انگیزه‏هاى بسیار متنوّع و عوامل و عوارض مختلف و گوناگون دارد؛ و به تعبیر دیگر، همان گونه که صفات جسمانى انسان، تعداد و شماره خاصّى ندارد، صفات روحانى خوب و بد نیز از شماره بیرون است. پژوهش حاضر از نوع کتابخانه‌ای و با روش توصیفی - تحلیلی سامان یافته است که اهمیت بازخوانی اصول مسائل اخلاقى در قرآن و حدیث اولین دستاورد این پژوهش است که جهت گیری بحث را با مکاتب اخلاق بشری مشخص می‌کند.
از مجموع آیات قرآن استفاده مى‏شود که اصول اخلاق را مى‏توان در چهار بخش خلاصه کرد: مسائل اخلاقى در ارتباط با خالق‏، مسائل اخلاقى در ارتباط با خلق‏، مسائل اخلاقى در ارتباط با خویشتن‏، مسائل اخلاقى در ارتباط با جهان آفرینش و طبیعت‏.
از مجموع روایات نیز استفاده مى‏شود، عدد خاص و معیّنى نمى‏توان براى اصول اخلاق در اسلام در نظر گرفت؛ چرا که اخلاق نیک و بد انگیزه‏هاى بسیار متنوّع و عوامل و عوارض مختلف و گوناگون دارد؛ و به تعبیر دیگر، همان گونه که صفات جسمانى انسان، تعداد و شماره خاصّى ندارد، صفات روحانى خوب و بد نیز از شماره بیرون است.
پژوهش حاضر از نوع کتابخانه‌ای و با روش توصیفی-تحلیلی سامان یافته است که اهمیت بازخوانی اصول مسائل اخلاقى در قرآن و حدیث اولین دستاور این پژوهش است که جهت گیری بحث را با مکاتب اخلاق بشری

کلیدواژه‌ها

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار